Düzenli Ödev Yapma ve Ders Çalışma Alışkanlığı

Çocuklara Düzenli Ödev Yapma ve Ders Çalışma Alışkanlığı Kazandırmak İçin Ebeveynlere Öneriler

Değerli anne ve babalar,
Çocukların ders çalışmamaları sanıldığı kadar basit bir sorun değildir. Okuldan eve getirilen her ödev aynı zamanda bir sürü soru ve kargaşayı da birlikte getirir. Birçok ailede ödevlerin yapımında veya yaptırılmasında zaman zaman çocuk ve anne baba arasında sıkıntı yaşanabilir. Ödevler konusunda bu tür sıkıntılar sıklıkla yaşanıyorsa, o zaman bir şeyler yapmamız gereklidir. Bültenimizde, bu konuya ışık tutacak bilgilere ulaşacaksınız.

Ebeveynlerin, çocuklarının ödev yapma konusundaki şikâyetleri ya da çocuğun ödev yapmayı istememesi bazen kendi hatalarından da kaynaklanıyor olabilir. Eğer anne - baba çocuğun unuttuğu ödevlerini onun yerine telefonda öğreniyorsa ya da araştırma ve proje ödevlerini çocuğun yerine "daha iyi" olması adına kendi yapmaya kalkışıyorsa, unuttuğunda onun yerine okula götürüyorsa, çocuk ödev yapma sorumluluğunu kendi üzerine almak istemez. Bunu ailenin sorumluluğu zanneder ve her seferinde onların hatırlatmasına ve yardımına ihtiyaç duyar. Ayrıca bir çocuk sürekli ödevlerini yapıp yapmadığı sorgulandığında, ailenin ağzından "oğlum/kızım ders çalış", "ödev yap" cümleleri düşmediğinde, çocuk "nasıl olsa ben hatırlamasam da annem babam hatırlatır" diye düşünerek siz uyarmadan dersin başına oturmaz. Buna ek olarak, anne-babanın çocuğun ödevlerini kontrol ederken çok titiz davranarak sıkı düzeltmeler yapması, sürekli eleştirilerde bulunup sık sık müdahale etmesi şeklinde mükemmellik beklentisi, çocuğun ödevlerini çok özenli yapması adına gereğinden fazla vakit kaybetmesine neden olur. Bu durum da öğrencinin ödev yapmaktan kaçmasına yol açar.

Çocuklara Düzenli Ödev Yapma ve Ders Çalışma Alışkanlığı Kazandırmak İçin Ebeveynlere Öneriler:

Psikolojik direncini kırmak için davranışsal müdahalelerde bulunun.

• Bu aşamada, çocuğunuzla konuşarak günde en az ne kadar ders çalışabileceğini sorun. Diyelim ki 1 saat demiş olsun. Bu sürenin yarısı olan 30 dakikayı esas alın. Çocuğunuza da, "Sen bir saat dedin ama ben senden bir saat çalışmanı istemiyorum, sadece yarım saat çalışmanı istiyorum" deyin.
• Bir çocuğun düzenli bir şekilde kendi iradesiyle ders çalışmak için masaya oturmaya başlaması, öncelikle onun ders çalışma alışkanlığını kazanmasından geçiyor. Rutin oluşturun ve çocuğunuzun belirlenen süreyi her gün çalışmasını sağlayın. Bunun için ona, "Belirlediğimiz süre ile ilgili bazı kurallarımız var. Bu kurallarımızdan birincisi, belirlediğimiz bu 30 dakikalık çalışma süresini her gün tekrarlayacağız. Tüm sürelerimizi biriktirirsek, hafta sonu ders çalışmak yok" şeklinde bir açıklama yapın.

Çocuğunuzun motivasyonunu artırın.

• Çocuğunuzun motivasyonunu geliştirici hamleyi yapmak, ödev yapma bilincinin oluşmasında son derece önemlidir. Çocuğunuza, belirlenen sürenin üstüne çıkmakta serbest olduğunu söyleyin. Bir başka ifadeyle, "Eğer istersen, 30 dakikadan daha fazla çalışabilirsin" anlamında bir mesajla, çocuğun çalışma isteğindeki yoğunlaşmaya bağlı olarak tercih yapması sağlayın. Özellikle bu aşamada, çocukların birçoğu, kendilerinin bile farkında olmadıkları şekilde belirledikleri sürenin üstüne çıkıyor. Böylece çocuklar, düşündükleri ve belirledikleri sürenin üstüne çıkmanın gururunu yaşıyor ve başarılı oldukları ya da başarılı olacakları inancını iyice geliştiriyorlar.

Sorumluluk bilincini geliştirebilmesi için destekleyici bir tutum sergileyin.

• Siz olmadan ödevlerini yapmıyorsa, ödevlerini nasıl yapacağı konusunda önce ona yol gösterin, kendi başına yapması için süre belirleyin.
• Çocuk yaptığı ödevleri okula götürmeyi sık sık unutuyorsa, evde "ödev koyma yeri" oluşturabilirsiniz. Akşam ödevlerini oraya bırakıp sabah da oradan alma alışkanlığını bir süre sonra kazanacaktır.
• Çocuk bazen ödevini yapmak istemeyebilir. Bu durumdaki öğrenci yaptığı davranışın sonucu ile karşılaşmalı, bu durumda çocuğu zorlamak yerine öğretmeni ile işbirliğine girerek ödevini yapmamasının sonucu okulda yaşatılmalıdır. Bu konuda cezalar vermek yerine, davranışının sonucu ile çocuğu karşılaştırmak daha yerinde olur.
• Asla onun yerine ödevlerini siz yapmayın, ödev yaparken başında bekleyip sık sık düzeltmelerde bulunmayın. Siz olmadan ödev yapmıyorsa ve sizin onun yanında olmanızı alışkanlık haline getirdiyse bunu kırmak için kararlı ve tutarlı davranın. Bu süreç içerisinde ödevlerini bitirdikten sonra kontrol edebilir ya da ara sıra çok takıldığı yerde ödev yaptığı odaya gelip küçük ipuçları verebilirsiniz.

Çocuğunuzun duygusal ihtiyaçlarının, motivasyon kaynaklarının ve yaşlarının gerektirdiği gelişimsel basamakların farkında olun.

5 - 8 yaş arasında ödevi olup olmadığı mutlaka kontrol edilmeli, ödevin hangi saatler arasında yapılması gerektiği anlatılmalı. İlk soruları beraber yapıp anlaması sağlanmalı. Çocuk, mutlaka gayretlerinden dolayı takdir edilmeli.

8 - 11 yaş arasında ödevini yapabileceği uygun çalışma ortamı oluşturulmalı. Sadece ödevini yapıp yapmadığı kontrol edilmeli, verimli ders çalışma alışkanlığı konusunda desteklenmeli. Çocuk mutlaka gayretlerinden dolayı takdir edilmeli.

11 yaşından sonra çocuk kendi başına ders çalışabilmeli. Eğer çalışma konusunda güçlük çektiği bir durum varsa destek verilmeli.

• Çocuğunuz ödevlerini kasıtlı olarak yapmıyorsa, bu durum çocuğun yaşadığı güven eksikliğinden kaynaklanıyor olabilir. Çocuk, "Zaten ödev yapsam da ailemin istediği başarıyı yakalayamıyorum." şeklinde düşünüp ödevleriyle uğraşmayabilir. Bu nedenle ödev yapmadığında onu yıkıcı bir biçimde eleştirmek, aşağılayıcı sözler söylemek ya da ceza vermek yerine, mümkün olduğunca motive ederek, kendine olan güveni desteklenmelidir.

Çocuğunuzun ev ödevlerine olan yaklaşımlarını etkileyecek olumsuz tutumlar sergilemeyin.

• Çocuğunuzun ödevlerine karşı aşırı ilgili veya ilgisiz, baskıcı ve arkadaşlarıyla kıyaslayıcı tutumlarınız, çocuğunuzun ödevlerden hoşlanmamasına ve ödevini yapamama kaygısı duymasına neden olabilir. Bu nedenle, çocuğunuza ev ödevlerinde destek ve rehberlik veren tutumlar sergilemeniz önemlidir.
• Çocuğunuza ödevlerinde yardımcı olmanın en iyi yolu, ona yanında olduğumuzu hissettirmek ama masasına oturmamaktır.
• Belirli bir saate kadar ödevin bitirilmesi konusunda çocukla görüş birliğine varın. İstisnalar dışında çocuğu zaman sınırlamasına sadık kalması için uyarın. Gerektiğinde çocuk tamamlanmamış ödeviyle okula giderek hesabını kendi başına vermelidir.

Çocuk ailesinin yanında olduğunu hissedebilmelidir. Bu hissediş, onlar açısından önemli bir kırılma aşaması. Unutulmamalı ki, her başarısızlık bir sonraki başarısızlığın, her başarı da bir sonraki başarının zeminini hazırlar...

Kaynaklar:

• Yavuzer, H. (2004). "Çocuk Psikolojisi", Remzi Kitabevi, İstanbul. Nelsen, J., Lott, L. ve Glenn, S. (2006). "A'dan Z'ye Pozitif Disiplin", Hayat Yayınları, İstanbul. Gander, M. J. (1993)."Çocuk ve Ergen Gelişimi", İmge Kitabevi, Ankara.
• Okul Evde Başlar / Fatih Kalkınç
• Çocuğunuzun Okulla İlgili Sorunlarını Çözebilirsiniz / Amerikan Psikologlar Derneği Michael Martin
• Başarıya Götüren Aile / Doğan Cüceloğlu
• Ev Ödevinin Öğrencinin Akademik Başarısına Etkisi / Şahin Kapıkıran, Hüseyin Kıran